Wat iedereen zou moeten weten over corruptie in Vietnam

Betalen onder de tafel, familie voortrekken bij mooie baantjes.. wat vind jij daarvan? Vorige week ben ik vertrokken naar Vietnam. Een bijzonder en energiek land. Het kan natuurlijk niet anders dan dat ik mij hier in het kwadraat verbaas. Dit wordt mede gevoed door mijn verblijf bij de zeer gastvrije Gabor, Soung en de rest van de 12 koppige familie. Zij bieden mij de kans om de echte Vietnamese cultuur te beleven.
Nadat ik via Moskou in Saigon landde (‘it is prohibited to smoke or drink strong alcohol on this plane, neither in the lavatories’) bleek dat mijn koffer moeite had mij te volgen. Twee keer kreeg ik de tip om nog eens goed te kijken op de lege bagageband, daarna meldde ik mijzelf bij de ‘gevonden (of te vinden) voorwerpen. Geruststellende reactie van de balie dame, ‘uw koffer staat in Moskou dus die kunt u drie dagen later thuis verwachten.’ De volgende dag werd ik gebeld, ze hadden mijn koffer gevonden in Moskou…?!
Vietnam zet in zeer korte tijd enorme stappen wat betreft technologische ontwikkeling. Een groot gedeelte van de IT revolutie wordt overgeslagen. Hier geen Kermit telefoons of Commodore 64. 30 Miljoen (van de 90mio) Vietnamezen zijn aangesloten op internet, 3 gigabite maandbundel op 3G telefoon netwerk kost 7,- EUR en bij een Vietnameze gastheer thuis kon ik ‘Finding nemo’ in het Nederlands meekijken op de HD televisie. Toch komt het gemiddelde jaarinkomen van inwoners uit de grote steden niet verder dan 3.000 dollar per jaar. Om nog niet te spreken van de landelijke gebieden.
Ooit heb ik geleerd: Cultuur gaat over betekenisgeving en normen en waarden. Dit zit in denkpatronen van mensen en daardoor vaak niet zichtbaar. De komende weken vind ik het leuk om mijn dagelijkse ervaringen te delen en die te koppelen aan een theoretische kader.
Één van de dingen die opviel bij mijn eerste bezoek en nu weer opvalt, is de corruptie in Vietnam. Maar zoiets als corruptie bestaat dat eigenlijk wel? Trompenaars (Nederlandse professor in cultuur) verheldert dit verschijnsel in zijn spectrum Particularisme VS Universalisme. Of simpel gezegd: het geloof in universele altijd toepasbare regels (goed en fout) ten opzichte van voorkeur voor persoonlijke relaties en oog voor bijzondere omstandigheden. Ervaar zelf naar aanleiding van een aantal voorbeelden die ik hier heb gezien en gehoord.
Als je in Vietnam politie agent wilt worden moet je natuurlijk een passende opleiding doorlopen. Net als in Nederland. Alleen dat is hier niet voldoende. Het schijnt dat je hier om jezelf in een bruin pak te kunnen hijsen vaak ook een toegangsfee moet betalen aan de korpschef. Dit is een diepte investering die uiteraard terugverdiend moet worden. Je raadt het al, dat gebeurd door het quotum te halen van je korps, vervolgens die van je commandant (die heeft nog meer moeten betalen voor zijn baan) en dan je eigen return on investment. Drukke baan. Mocht je aangehouden worden dan helpt het om mensen te kennen die hoog in de ‘politieboom’ zitten, na een rondje bellen is de kans groot dat je laten gaan.
Het leger heeft hier zijn eigen ondernemingen. Zo hebben ze een transportbedrijf. Erg handig in te schakelen om jouw vracht te laten vervoeren. Je kunt de vrachtwagen overladen want er is geen agent die durft te controleren. Daarbij wel zo veilig omdat het leger zorgt dat dieven op afstand blijven. Heb je een lening bij de militaire bank en is het even niet gelukt om de rente te betalen? Het komt je duur te staan, voor je het weet staat er een militair als deurwaarder voor je deur.
In het midden van Saigon ligt een grote haven die veel verkeer en vervuiling veroorzaakt. Nu hebben ze een stuk verderop buiten de stad een hele nieuwe haven gebouwd. Heel mooi met alles erop en eraan. Alleen één probleem, de haven valt onder een ander bestuur en zou persoonlijke inkomstenderving kunnen betekenen. De schepen blijven in de stad aanleggen met alle gevolgen van dien.
Nog eentje dan; Gisteren stond ik met de scooter voor het rode stoplicht, autobestuurders keken mij verbaasd aan terwijl motors mij toeterend voorbij raasden. Na de tiende ben ik ook maar gaan rijden. Toen ik het thuis vertelde moesten ze lachen. Regels zijn ondergeschikt, je kunt zelf wel zien of het gevaarlijk is of niet.
Trompenaars heeft in zijn cultuur onderzoek meer dan 50.000 mensen over de hele wereld de volgende vraag gesteld: Stel je zit bij een vriend in de auto en hij rijdt 50 en iemand aan; helaas het slachtoffer overlijdt ter plekke. Voor de rechter ben jij de enige getuige. De advocaat zegt dat als jij getuigt dat hij 30km/u reed hij waarschijnlijk geen straf zal krijgen. Wat vind je? Heeft je vriend beslist het recht dat jij voor hem getuigd, heeft hij enig recht, of heeft hij geen recht dat jij voor hem getuigd?
De uitkomst?: Zwitsers, Nederlanders, Amerikanen en Zweden bovenaan met de overgrote meerderheid stellend dat de vriend enig tot geen enkel recht dat je voor hem getuigd. De Chinezen, Russen, Koreanen en Vietnamezen (niet toevallig allemaal in eenzelfde ecomonische ontwikkelfase en bestuursvorm) bevinden zich aan de andere kant van het spectrum en vinden dat je best voor je vriend kan getuigen.
Hier is het interessante dilemma. De Nederlanders zeggen: ‘Zie je wel die gasten zijn corrupt, ze leven de regels niet na’. De Vietnamezen zeggen: ‘zie je wel die mensen zijn corrupt, ze helpen hun vriend in nood niet eens’.
– The truth is in the eye of the beholder –
Volgende keer zal ik ingaan op status, hiërarchie en de rol van alcohol in Vietnam. Vind je dit interessante onderwerpen? Like hieronder mijn FB pagina en help me naar de 100!
Onderstaand het filmpje van Trompenaars tijdens de TEDx vorige week, onderwerp: Waarom hebben we zoveel crisissen achter elkaar?