Je broertje aanspreken met broer 3, de slimste leerling met eigen plek voor in de klas en opscheppen over de hoeveelheid bier die je kunt drinken. Boeiende en wetenswaardige culturele verschillen tussen Nederlanders en Vietnamezen.
Laatste in de rij
De ouders en de oudste van de kinderen hebben standaard een eerste recht. Een voorbeeld is de ranking van het huishouden. Mannen hebben daar sowieso geen rol. De jongste dochter krijgt de meeste huishoudelijke taken. Maar woon je met meerdere families in huis? dan is de aangetrouwde jongste schoondochter het eerst aangewezen voor de klusjes. Ofterwijl de vriendin van het jongste broertje. Stel je eens voor wie dan de pineut is bij jou thuis tijdens aankomende kerst? Deze hiërarchie zie je ook terug in namen. Binnen de familie spreek je jongere broers en zussen aan met het nummer van de geboorte. Altijd beginnende bij broer of zus nr 2. (de eerste plaats is vergeven aan de ouders).
Een beter leven
Ouders hebben veel voor hun kinderen over. Zij sparen en werken zich in de rondte om kinderen een beter leven te geven. Je voelt hier een enorme drive om beter te worden. In een recent onderzoek (zie grafiek onder) verwacht de populatie in deze ontwikkelingslanden, in tegenstelling tot o.a. Europa, dat kinderen het in de toekomst beter gaan hebben dan zijzelf. Dat resulteert in een ongekende prestatiedruk. Kinderen gaan de hele week naar school, hebben zaterdag vaak de hele dag bijles en gaan ook zondagochtend aan de slag. Ouders drukken een zware stempel. Zij bepalen onder andere naar welke school hun kinderen gaan en welke studie richting en universiteit gekozen worden. Ook in de klas maakt het letterlijk uit wie je bent en wat je kunt. Hoe meer geld je familie hoe duurder de school en liefst Engels georiënteerd. Dat je rijk bent mag je trouwens ook gewoon laten zien. Hoe groter de auto en het huis hoe beter. En wat betreft de klas, hoe slimmer hoe dichter de zitplaats bij de leraar. Aan de andere kant hoor je ook verhalen over kinderen die zo veel weerstand hebben tegen die regeldrang dat ze expres opzichtig spieken om van school afgestuurd te worden.
Bottums up
Alcohol heeft in de Vietnamese cultuur een belangrijke rol. Tijdens reizen, lunches en bij het afsluiten van meetings wordt heel veel bier gedronken. Het liefst Heineken wat hier echt premium is. Mooi voorbeeld vorige week toen ik mee was op sales tour. Het gesprek met potentiële kopers ging altijd over 2 dingen. Nou eigenlijk over 1,5… De helft gaat over hoe goed je product is… en de rest gaat over hoeveel je kunt drinken. Verbazend dat je een miljoenen bedrijf runt met fantastische producten maar na drie vragen de focus tijd ligt op de hoeveel bier die je kunt drinken. Voor de duidelijkheid; sneller en meer drinken is status verhogend. Tijdens lokale feestjes verdringen de Vietnamezen zich om met ons te kunnen ‘Yoooen’ (Vietnamees proost, wordt bij bijna iedere slok geroepen en liefst zo luid mogelijk). Om die blanken te testen wordt iedere keer met de vinger tegen de onderkant getikt wat zoiets betekent als ‘adje’ of ‘bottoms up’. Ik ben niet zo een atter dus de grote ijsblokken in de bierpullen (blikjes Heineken worden veelal warm geschonken) kwamen voor mij als een gift uit de hemel. Niet evenveel drinken als diegene die uitnodigt voor een proost is namelijk een uiting van disrespect. En dat wil je niet.
Vis als buitenstaander
Een vis weet pas wat water is als hij op het strand is aangespoeld. Dat is met cultuur precies hetzelfde. Bovenstaande valt mij op omdat ik gewend ben om een aantal dingen anders te doen en op te vatten. In Nederland krijg, of eerder verdien, je aanzien als je een prestatie hebt laten zien, een goede opleiding hebt genoten of een interessante baan hebt (willekeurige volgorde en zeker niet uitputtend). Kinderen hebben zelf invloed op het carriere pad dat ze willen volgen. In Vietnam heeft je status veel te maken met je afkomst en plaats in de familie. Trompenaars benoemt dit verschijnsel met het spectrum Achievement VS 
Ascription. De Achievement cultuur is die van ons en de Ascription die van Vietnamezen. De uitzondering op die regel is bier drinken. Daarbij is achievement belangrijker in Vietnam. Als je in Nederland heel trots vertelt dat je goed geoefend bent en een kratje bier kunt opdrinken moet je oppassen dat ze niet je moeder bellen en je naar de Anonieme Alcoholisten sturen.
Dit artikel is de tweede van een driedelige serie over cultuurverschillen tussen Vietnam en Nederland. Een interessant verschijnsel dat op heel veel verschillende niveaus kan plaatsvinden waaronder land, organisatie en team.
