invisible-man-154567_640Stel je eens voor, het is laat en je ligt op bed. Net voor het slapen gaan neem je met je partner de dag nog even door, waar ging dat over? Hoe zou jij het vinden als dat gesprek wordt afgeluisterd door je baas,  of door ….?

De laatste maanden is vooral in Frankrijk en Duitsland veel te doen over de NSA openbaringen en (data)spionage. Snowden, een echte held, heeft inzicht gegeven in wat velen voor onmogelijk hielden, namelijk dat iedereen op grote schaal bekeken en gevolgd wordt. Onder het mom ‘vertrouwen is goed, controleren is beter’ worden miljarden gegevens per dag opgepikt, opgeslagen en geanalyseerd door overheden en bedrijven.
Door de geringe aandacht lijkt het alsof Nederland, politiek en burgers, zich niet heel veel interesseren voor deze trend. Dat is verbazend want het gaat ons ook aan. Sterker nog, onze veiligheidsdienst staat bekend als één van de grondleggers van de hedendaagse spionage en is technisch hoogstaand. Het zit blijkbaar in onze genen want zelfs na de Snowden onthullingen komt een onderzoekscommissie met de aanbeveling (hier) om de inlichtingendiensten nog meer bevoegdheden te geven. Voorwaarde is dat de controle  toeneemt.
Controle op een geheime dienst is een paradox die bewezen niet werkt. Kijk naar de USA waar tot 5 jaar geleden (tot zijn 90ste!) Mandela op de terroristenlijst stond. Nu geëerd op zijn begrafenis door 3 Amerikaanse presidenten. Het schijnt dat hij daar nog op stond omdat er geen afvloeiingsregel voor de terroristen lijst bestaat. Eens een terrorist dus altijd een terrorist (dus welke controle?). Of denk aan Obama die zonder blikken of blozen verklaart dat hij niets wist van het afluisteren van bondgenoot Merkel.

Het wordt echt tijd dat de snelheid van uitbouw van de surveillancestaat wordt afgezwakt of gestopt.  Dat kan alleen als wij burgers gaan beseffen wat deze inbreuk voor ons persoonlijk betekent en de autoriteiten en bedrijven gaan dwingen.  De instelling ‘ik heb niets te verbergen’ kan weleens onherstelbaar tegen ons gaan werken. Iedereen heeft namelijk iets te verbergen. Zou jij je geliefde, werkgever of verzekeraar al jouw sms-jes laten lezen? Slaap je met het gordijn open? En geef je onbekenden je pincode of inzicht in je medisch dossier? Je hoeft geen slecht mens te zijn om iets te verbergen te hebben.

Op een website als NU.nl zijn bijvoorbeeld al 30 bedrijven die in de vorm van trackers met je meekijken waar je klikt, hoe lang je wat leest en waar je naar toe gaat (lees hier). De website eigenaar zelf weet vaak niet eens wie of wat die bedrijven zijn. Of neem je smartphone, hoogstwaarschijnlijk één van de weinige spullen die je altijd en overal bij je hebt. Tot de toilet, je sportclub en bed aan toe. Deze zit zoals je weet helemaal vol met sensors. Super handig voor je Google maps, geluid opnemen of filmpjes records. Wat veel mensen niet weten is dat die sensoren ook actief kunnen zijn zonder dat jij het merkt. Bijvoorbeeld met mobile spyware.
Al die gegevens worden ongevraagd en onzichtbaar opgeslagen en gekoppeld. Werkgevers gebruiken nu Facebook om je te beoordelen, straks doen verzekeringen dat met de plaatsbepaling of je wel genoeg sport, niet teveel in de kroeg komt of bij de Burger King.
Je surfgedrag, inclusief al je Google zoekopdrachten worden vastgelegd en gescand. Vanaf 2009 is in Amerika een man als verdachte aangemerkt door de NSA. Google had zijn zoekvraag auto aangevuld: ‘how do i build a radio controlled airplane’ veranderde in ‘how do i build a radio controlled bomb’. Alle bellen gingen rinkelen en drie jaar stalking en bedreiging volgde.  En dit komt vanuit de overheid. Maar wat als je baas je ongemerkt en ongewenst volgt: Onlangs hoorde ik over een bedrijf dat programma’s installeert op smartphones en ipads waardoor de baas ongemerkt je lokatie kan bepalen, jouw gesprek kan meeluisteren of zelfs op afstand foto’s en video’s kan maken. Heb jij een smartphone van de zaak?

Zelf moet ik altijd denken aan mijn eigen ervaring met tracking. Het was met de app ‘Find Friends’ van Apple.  Hiermee kun je op Google maps zien waar de ander is.  Met vrienden waren we een weekendje weg en we spraken in een gemoedelijke bui af om elkaar toegang te geven. Super leuk hoef je nooit meer bij het begin van het telefoongesprek te vragen: ‘waar ben je?’. Simpel geregeld door elkaar te connecten via Apple ID. Toegegeven dat was de eerste paar uur leuk, we wisten wie als eerste thuis was na het afscheid. Daarna werd het al spannender. Het was precies volgbaar hoe laat je van huis gaat en waar je je precies bevindt. Gekscherend berichtje: ‘10.30 uur, ben je nog niet op je werk?’ Al snel werden locaties op de map statisch. Dit betekent dat vrienden de app hadden uitgezet. De mijne stond nog aan. Totdat een vriend mij vroeg wat ik deed op de donderdagavond in de Pijp. En waarom ik daar vrijdag weer was? Hij bedoelde het grappig en geïnteresseerd. Het voelde bekeken en gecontroleerd met een impliciete vraag naar een verklaring. Mijn deelfunctie ging  ook uit. Het was een ‚hap’ uit mijn privacy.

 

Wat kun je zelf doen? Veel en op allerlei vlakken, 3 praktische tips:

1- Wees kieskeurig wat je bloot geeft op internet, alles is voor eeuwig.  De eerste rechtzaak waarin kinderen hun ouders aanklagen omdat zoveel kinderfotos van hen op het internet staan laat vast niet lang op zich wachten.
2- Surf anoniem. Gebruik TOR. Lees hier hoe je het installeert.my web
3- Een aantal bewegingen zoals Bitsoffreedom hebben als primair doel om digitale privacy te bewaken. Steun deze groep, bijvoorbeeld door lid te worden of straks bij de Europese verkiezingen te stemmen op een gelieerde politieke partij.
Snowden heeft pas 1% van zijn documenten vrijgegeven. Ben benieuwd wat nog volgt. Wat mij betreft staat vast dat Snowden veel dank verschuldigd is en dat Europa dit moet belonen met het verlenen van een visum.